نویسنده:دکترمحمدبنائیان سفیدکارشناس تعلیم وتربیت وبرنامه ریزی درسی.
این روزها که بازگشایی مدارس وشروع فعالیت های تحصیلی مطرح است،باوجود شرایط کرونایی،باید بررسی نمائیم که چه تفاوت‌هایی بین مدارس حضوری با مجازی وجود دارد؟آیا مدارس مجازی می تواند خلاءهای مدارس حضوری را جبران نماید؟وآثارمترتب برمسائل آموزشی،پرورشی،اقدام پژوهی،والگوپذیری رفتارهای اجتماعی،تعامل بین عوامل سهیم وموثردرنظام تعلیم و تربیت،ونیز تعامل درون مدرسه ای بین معلمان،مدیران،مربیان،مشاوران،اولیاء،بادانش آموزان وبالعکس،ونیز شناخت تفاوت های فردی و فرهنگی،خانوادگی دانش آموزان بوسیله عوامل مدرسه،وتجارب رفتاری دانش آموزان بایکدیگر ونیز اجرای برنامه درسی آشکار،پنهان ومغفول شده،چگونه است.گپ و گفت های رسمی وغیررسمی بین معلمان و دانش آموزان وطرح مشکلات فردی دانش آموزان چگونه خواهد بود؟با توجه به تدریس کاملاً رسمی معلمان در آموزش مجازی شبکه شاد وصداوسیما که روش تدریس متمرکز برای همه دانش آموزان می باشد، که کاملا متفاوت با شناخت تفاوت های فرهنگی،استعدادهای فردی ووضعیت موجود خانوادگی می باشد چگونه اقدام می شود؟. استلزامات اجرای رعایت پرتوکل بهداشت و آموزش آن در درون مدرسه وبیرون از مدرسه، از خانه به مدرسه وبالعکس ونیز سرویسهای حمل و نقل ویا پیاده رفتن چگونه خواهد بود؟,در این یادداشت، به مقایسه این دو مدرسه ومزایا ومضرات آنها اشاره می شود.با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری «مدظله العالی»که،به این مضمون فرمودند:تخصیص بودجه نیاز آموزش و پرورش،هزینه نیست بلکه سرمایه‌گذاری است،واین مانند سرمایه‌گذاری زیرساخت‌های کشور وبسیار مهمتر ازآن است.البته توقع می رود مجلس محترم شورای اسلامی ،خلاءهای قانونی رامرتفع وسازمان محترم برنامه و بودجه منابع مالی،وتقویت دانشگاه فرهنگیان وشهید رجایی،وتمیهد استلزامات منابع انسانی باتوجه به فرآیند قانونی جذب معلم از مسیر دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی واستفاده از فناوری های مورد نیاز،وزمینه اجرای عدالت آموزشی برای همه مناطق کشور بویژه مناطق محروم وکم بر خوردار،را مورد توجه جدی قرار دهد . البته آموزش وپرورش مسیر رسیدن به پیشرفت همه جانبه کشوروکلید مفتاح همه‌ی مشکلات کشور وسرمایه گذاری زیر بنایی سرمایه های اجتماعی کشور هستند.۱_حضوردرمدارس،تعامل بین عوامل سهیم وموثر آموزشی،بین دانش آموز،معلم،مدیر،مربی،مشاوربا دانش‌آموزان وبالعکس برقرار می باشد،امادرفضای مجازی فقط معلم است،وامکان تعامل مستقیم با عوامل سهیم در آموزشی وتربیتی،میسور نیست.۲_حضور در مدارس هزینه بری بیشتری برای دولت وخانواده ها دارد، اما فضای مجازی کم هزینه تروآموزش سبز(بدون کاغذ) می باشد.۳_مدارس حضوری, زمینه آموزش های عملی ومهارتی بهتر از فضای مجازی را فراهم می آورد.۴_مدارس حضوری، هزینه های رفت و آمد ونیز رعایت پروتکل بهداشت ونیز استلزامات اجرایی آن راهزینه برتر از فضای مجازی بدنبال دارد.۵_درمدارس حضوری درمکان وزمان مشخص وثابت فعالیت انجام می پذیرد، اما فضای مجازی آموزشی درهرزمان ومکانی امکان پذیر است.۶_تخصیص منابع انسانی آموزشی واداری،فضاهای آموزشی،تجهیزات آموزشی،کارگاه و آزمایشگاه،تخصیص سرانه،مهیانمودن امکانات بهداشتی وتعمیرات و…هزینه های مستمر را به همراه دارد، امادر فضای مجازی ازاین نوع هزینه‌ها بسیار کمتراست.۷_درمدارس حضوری باتوجه به دوزبانه بودن دانش آموزان،تفاوت های فردی دانش آموزان دریادگیری ویاددهی،میزان گنجینه‌های لغات،ومیزان آمادگی دروس،شناخت استعدادها توسط معلم قابل شناسایی است.اما در فضای مجازی این مهم میسور نیست.۸_درمدارس حضوری تنوع روشهای تدریس باقتضای شرایط یادگیری دانش آموزان وجود دارد، اما در فضای مجازی به صورت متمرکز وروش واحد آموزشی است.۹_درمدارس حضوری، فعالیت های پرورشی،اخلاقی،تعامل اجتماعی وپی بردن به آسیب های روانی و اجتماعی ،رفتاری و شخصیتی وشناخت تفاوت های فردی،فرهنگی وخانوادگی وجود دارد اما فضای مجازی نمی تواند این شناخت را ایجاد نماید.۱۰_درمدارس حضوری، اصلاح رفتاری،یادگیری، رفتار اجتماعی،تعامل با خانواده واولیاء،وتبادل تجارب، هویت فردی و اجتماعی آنان شکل می گیرد.اما این مهم را فضای مجازی نمی توان عملیاتی نمود.۱۱_تبادل تجارب گروه های آموزشی بین معلمان،ارتباط مستقیم معلمان با والدین در وضعیت تحصیلی واخلاقی ونیز رهگیری رفتاری وتکلیفی وجود دارد، که در فضای مجازی دیده نمی شود.۱۲_نظرات معلمان درباره محتوای کتب درسی،متناسب با زمان اختصاص یافته وارتباط عمودی و افقی کتب درسی با توجه به نیاز جامعه در ارتباط مستقیم تدریس با دانش آموز رخ می‌دهد،که باید از طریق گروه آموزشی بررسی،تصمیم سازی وبرای تصمیم‌گیری به حوزه های مرتبط صفی وستادی ارسال ،تادر برنامه درسی و آموزشی بازخورد آن گرفته وبازنگری شود.که در مدارس غیر حضوری این مهم میسور نمی باشد.نتیجه گیری:با توجه به بررسی مزایا ومضرات مقایسه ای مدارس حضوری و مجازی؛ چنانچه مسائل پروتکل ستاد کرونای کشور دقیقا برنامه ریزی واستلزامات لازم فراهم گردد ،در یادگیری ویاد دهی مناسب وماندگار ونیز تحقق برنامه درسی آشکار،پنهان ومغفول شده در مدارس حضوری مرجح تر است.وفضای مجازی به عنوان تقویت کننده ونیز بسته های آموزشی به عنوان ابزار کمک آموزشی بسیار خوب و مطلوب است.تقسیم اختیاری دانش آموزان،دردوفضای حضوری و مجازی موجب محروم شدن دانش آموزان از مزایای هریک از این دو می شود که در ساختارروحی،عاطفی،علمی،رفتاری،هویتی ورسیدن به اهداف غایی تعلیم وتربیت دوگانگی ایجاد می شود،وپیشنهاد می شود تازمانی که استلزامات عملیاتی واجرایی منابع انسانی،فضای آموزشی،تجهیزات بهداشتی مرتبط با پروتکل،وضوابط اجرایی پروتکل در درون وبیرون مدرسه ونیزرفع موانع ومشکلات شبکه شادفراهم گردد،بهتر است کماکان از آموزش یکپارچه فضای مجازی استفاده ووزیر محترم ومدیران حوزه ستادی تمامی اهتمام خود را در راه اندازی مستمر فضای حضوری با حمایت قوای سه گانه مصروف نمایند،وبخشی از تصمیمات را باقتضای شرایط بومی وآمایش سرزمینی استانی به عهده ی حوزه های صفی واجرایی با رعایت کامل اهداف غایی،قوانین بالادستی وسیاستگذاری های ارسالی حوزه ستادی برنامه ریزی نمایند.وآخر دعوانا آن الحمدلله رب العالمین.
