میلاد مبارک پیامبر اعظم(ص)حلقه پیوند،وحدت وانسجام مذاهب اسلامی در ایجاد حکمرانی مبتنی بر قوانین الهی،عدالت،امنیت ،پیشرفت،صلح ،اخلاق و احیای حقوق بشروضرورت آن در جهان معاصر.

«بسم الله الرحمن الرحیم»

«واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا».

«میلاد مبارک پیامبر اعظم(ص)حلقه پیوند،وحدت وانسجام مذاهب اسلامی در ایجاد حکمرانی مبتنی بر قوانین الهی،عدالت،امنیت ،پیشرفت،صلح ،اخلاق و احیای حقوق بشروضرورت آن در جهان معاصر.»

نویسنده:دکتر محمد بنائیان سفید:مسئول کمیته سبک زندگی در حکمرآنی اسلامی سازمان بسیج اساتید دانشگاه های کشور.

سوالاتی که در ذهن انسان خطور می کند و باید پاسخ اقناعی داد عبارتند از:

سوال اول :هدف اصلی پیامبر اکرم (ص) از تشکیل حکومت اسلامی چه بوده است؟:، اجرا و تحقق کامل دین اسلام در تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان ها بود. این هدف کلی را می توان در چند محور اصلی زیر خلاصه کرد:

۱. اقامه عدل و قسط در جامعه ؛قرآن:( حدید؛۲۵): پیامبر(ص) برای برپایی قسط در جامعه جهت تحقق عدالت، در عرصه های قضایی، اقتصادی و اجتماعی،وقانون الهی.

۲. ایجاد محیطی مناسب برای پرورش انسان های متقی وآزاد منش: دین اسلام تنها به عبادات فردی محدود نیست،بلکه برنامه ای کامل برای سعادت دنیوی و اخروی انسان ارائه می دهد. حکومت اسلامی بستری فراهم می کرد تا احکام اجتماعی، اقتصادی، خانوادگی و قضایی اسلام اجرا شود و محیطی مناسب برای تربیت انسان های مهذب، متخلق به اخلاق اسلامی و دور از فساد و تباهی فراهم آید.

۳. تأمین امنیت و رفاه عمومی(آرامش وآسایش): یکی از وظایف اصلی حکومتی،تأمین امنیت جانی، مالی و عرضی جامعه خود است. پیامبر (ص) با تشکیل حکومت، به مقابله با شرک، ظلم و تجاوزات قبایل متجاوز پرداختند، امنیت را در مدینه و سپس در کل شبه جزیره عربستان برقرار کردند و با وضع قوانین عادلانه، حقوق همه افراد جامعه (حتی غیرمسلمانان) را تضمین نمودند.

۴. ایجاد وحدت و برادری میان مسلمانان وتعامل با سایر کشورها بر اساس احترام متقابل: پیش از اسلام،جامعه عرب درگیر اختلافات قبیله ای، نژادی و طبقاتی بود. پیامبر (ص) با تشکیل «امت اسلامی»، بنیاد این تبعیض ها را از بین بردند و همه مؤمنان را بدون در نظر گرفتن نژاد و قبیله، برادر یکدیگر خواندند: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» (سوره حجرات، آیه ۱۰). حکومت اسلامی ،نماد عینی این وحدت بود.

۵. گسترش توحید و مبارزه با شرک و بت پرستی وطاغوت: هدف اصلی بعثت پیامبران،هدایت انسان ها به سوی پرستش خدای یکتا و دوری از طاغوت بود. حکومت اسلامی ابزاری برای ایجاد جامعه ای توحیدی و از بین بردن ساختارهای شرک آلود در عرصه های مختلف بود تا مردم در آزادی کامل و به دور از سلطه طاغوت ها، بتوانند راه حق را انتخاب کنند.

۶. بستر مناسب برای اجرای کامل احکام اسلامی: بسیاری از احکام اسلام،مانند حدود، دیات، قضاوت، جهاد، زکات و… بدون تشکیل حکومت و داشتن قدرت اجرایی، قابل اجرا نیستند. پیامبر (ص) با تشکیل حکومت، امکان اجرای کامل این احکام را فراهم آوردند تا دین به صورت یک مجموعه به هم پیوسته و کامل در زندگی مردم جاری شود.

نتیجه گیری: حکومت پیامبر اعظم(ص) صرفاً یک حکومت دنیوی و سیاسی نبود، بلکه تجسم عینی و اجرایی دین اسلام در همه سطوح جامعه بود. هدف نهایی، ایجاد تمدنی اسلامی بر پایه عدالت، اخلاق، توحید و عبادت بود تا انسان ها در پناه آن به کمال مطلوب دنیوی و اخروی خود دست یابند. این الگو، پس از ایشان نیز در حکومت امام علی (ع) به عنوان قاعده نظام حکمرانی اسلامی ادامه یافت، و به عنوان اسوه ای برای حکمرانی اسلامی در تاریخ باقی ماند.

سوال دوم: نقش هفته وحدت اسلامی در انسجام و اتحاد ملل اسلامی چگونه است؟

هفته وحدت اسلامی که بین دو تاریخ تولد رسول اکرم (ص) به روایت اهل سنت (۱۲ ربیع الاول) و شیعیان (۱۷ ربیع الاول) قرار گرفته است، نقش بسیار مهم و نمادینی در انسجام امت اسلامی ایفا می کند:

1. نماد عملی احترام متقابل: این هفته به عنوان پلی بین مذاهب اسلامی عمل می کند و به طور عملی نشان می دهد که مسلمانان می توانند با وجود اختلافات در برخی مسائل فقهی و تاریخی، بر مشترکات بزرگ خود (مانند توحید، نبوت، قرآن، کعبه) تأکید و آنها را جشن بگیرند.

2. ایجاد فرصت برای گفتگو و تعامل: این مناسبت فرصتی طلایی برای برگزاری کنفرانسها، همایشها و جلسات مشترک بین علمای شیعه و سنی فراهم می کند. این گفتگوها به کاهش جهل و پیشداوری،نگرش های انحرافی و افزایش فهم متقابل کمک شایانی می کند.

3. افزایش آگاهی عمومی: هفته وحدت با برنامه های رسانه ای، فرهنگی ,تمدنی و مذهبی، آگاهی عموم مسلمانان را درباره ضرورت وحدت وانسجام اسلامی، عوامل تفرقه و دشمنان مشترک امت اسلام افزایش می دهد.

4. تقویت هویت وامت واحده: تأکید بر این مناسبت، به مسلمانان در سراسر جهان یادآوری می کند که آنها امت واحدی هستند و مشکلات یکی، مشکل همه است (مانند مسئله فلسطین، یمن، میانمار و…). این امر احساس تعلق به یک پیکره واحد را تقویت می کند.

5. خلق گفتمان وحدت: این هفته بستری برای ترویج گفتمان وحدت در جامعه اسلامی و به حاشیه راندن گفتمانهای تفرقه افکن و تکفیری ایجاد می کند.

سوال سوم: اهداف وحدت اسلامی کدامند؟:

اهداف وحدت اسلامی بسیار فراتر از یک همگرایی نمادین است و ابعاد مختلفی دارد:

1. هدف اعتقادی و دینی: تحقق فرمان الهی در قرآن کریم: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا» (همگی به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید) – آل عمران: ۱۰۳. این هدف، خود را به عنوان یک تکلیف شرعی معرفی می کند.

2. هدف سیاسی:

   · تقویت چانه زنی و قدرت امت اسلامی در عرصه بین‌المللی.

   · مقابله با استکبار جهانی و طرحهای سلطه طلبانه دشمنان.

   · حل بحرانها و مشکلات جهان اسلام ومستضعفین، با اتکا به قدرت جمعی.

3. هدف فرهنگی و تمدنی:

   · احیای و تبیین تمدن اسلامی و بازیابی عظمت گذشته.

   · مقابله با هجوم فرهنگی غرب و حفظ هویت اسلامی.

   · تبادل وتعامل علمی و فرهنگی بین مراکز علمی مختلف اسلامی.

4. هدف امنیتی و نظامی:

   · ایجاد امنیت collective (جمعی) در برابر تهدیدات خارجی.

   · مقابله با تروریسم و گروههای تکفیری که امنیت کل امت اسلام را تهدید می کنند.

   · جلوگیری از جنگهای داخلی و نیابتی بین کشورهای اسلامی که هدف تجزیه آنهاست.

5. هدف اقتصادی:

   · ایجاد بازار مشترک اسلامی و تقویت همکاریهای اقتصادی.

   · خودکفایی در زمینه های مختلف با استفاده از منابع عظیم انسانی و طبیعی جهان اسلام.

   · کاهش وابستگی اقتصادی به بلوکهای غیراسلامی.

سوال چهارم: نکات قوت، نکات ضعف و چالشهای موجودوموانع وحدت اسلامی چیست؟:

الف) نکات قوت (قابلیتها و فرصتها):

1. وجود مشترکات فراوان :خدا به واحد، قرآن واحد، قبله واحد، پیامبر واحد، بسیاری از احکام و ارزشهای اخلاقی مشترک.(وحدت در مبانی،اصول ورزشهای اسلامی)

2. جمعیت جوان و پرانرژی: جهان اسلام دارای جمعیت بسیار جوانی است که اگر هدایت شود، می تواند موتور محرکه وحدت ،پیشرفت،وتوسعه.فناوری باشد.

3. منابع طبیعی،محیط زیست،گردشگری و اقتصادی غنی: وجود نفت، گاز و سایر منابع معدنی در کشورهای اسلامی که می تواند پایه قدرت اقتصادی باشد.

4. پیشینه تمدنی درخشان: تاریخ پرافتخار تمدن اسلامی که می تواند منبع الهام و اعتماد به نفس برای مسلمانان امروز باشد.

5. وجود نهادها و سازمانهای بین‌المللی: مانند سازمان همکاری اسلامی (OIC) که می توانند بسترساز همکاری باشندیا آیسیسکو،فرهنگ و ارتباط اسلامی.

ب) نکات ضعف (ضعفهای داخلی):

1. اختلافات مذهبی و فرقه ای عمیق: برخی اختلافات تاریخی و کلامی که توسط متعصبان دامن زده می شود.

2. فقدان رهبری واحد و پذیرفته شده: عدم وجود یک مرجعیت یا رهبری که مورد قبول تمام مذاهب و کشورهای اسلامی باشد.

3. ضعف در گفتمان انتقادی و علمی: ضعف در برگزاری مناظرات علمی و سازنده و غلبه احساسات بر عقلانیت در مباحث اختلافی.

4 فقر و عقب ماندگی علمی: بسیاری از کشورهای اسلامی با مشکلات اقتصادی، فقر و عقب ماندگی علمی مواجه هستند که اولویت آنها را تغییر می دهد.

5. ضعف نهادهای مدنی فراملی: نهادهای موجود مانند سازمان همکاری اسلامی به دلیل منافع ملی متضاد کشورهای عضو،که اغلب کار آمدی خود را از دست می دهند.

نبود اهداف راهبردی مشترک مبتنی بر اسلام وقرآن.

ج) چالشهای موجود (تهدیدهای خارجی و داخلی)

1. استعمار نو و طرحهای امپریالیستی: قدرتهای استکباری با سیاست “تفرقه بیانداز و حکومت کن” واسلام هراسی به دنبال تضعیف و تجزیه جهان اسلام هستند.

2. جریانهای تکفیری و افراطی: گروههایی مانند داعش و القاعده که با تفکر منحط خود، سایر مسلمانان را تکفیر می کنند و بزرگترین ضربه را به وحدت اسلامی می زنند.

3. ملی گرایی افراطی (ناسیونالیسم): اولویت دادن به منافع ملی تنگ نظرانه بر منافع امت اسلامی. 

4. رسانه های جنگ افروز و تفرقه افکن: برخی رسانه های وابسته به جریانهای متعصب که شبانه روز به دامن زدن به اختلافات مشغولند.فضای مجازی و محتوای یاس،ناامیدی واسلام گریزی نسل معاصر.

5. مسئله فلسطین و نفوذ رژیم صهیونیستی: این رژیم به عنوان یک دشمن مشترک، با ایجاد تفرقه بین کشورهای عربی و اسلامی، به بقای خود ادامه می دهد.مانند طرح خاورمیانه بزرگ و تهدیدات جدی به وحدت اسلامی وناامنی منطقه.

سوال چهارم: ساز و کار پیشنهادی برای تحقق اهداف وحدت اسلامی:

برای تحقق وحدت اسلامی، نیاز به یک برنامه بلندمدت، گام بهگام و همه جانبه داریم:

1. ساز و کار فرهنگی و آموزشی:

   · اصلاح متون درسی: حذف مطالب تفرقه افکن و تحقیرآمیز نسبت به مذاهب دیگر از کتابهای درسی در سراسر جهان اسلام.

   · تأسیس دانشگاهها و مراکز علمی مشترک: برای آموزش طلاب و دانشجویان از همه مذاهب در کنار یکدیگر و تقویت مطالعات اسلامی مقارن وشعبه های آن در کشورهای اسلامی.

   · تولید محتوای رسانه ای مشترک: ساخت فیلم، مستند، برنامه های تلویزیونی و تولید محتوای دیجیتال که بر مشترکات (قهرمانان علمی فقهی،مشاهیر و رهبران دینی وسیاسی،در دیپلماسی میدانی وسیاسی) مشترک تأکید کند.

2. ساز و کار سیاسی و دیپلماتیک:

   · تقویت نهادهای موجود: اصلاح و توانمندسازی سازمان همکاری اسلامی برای نقش آفرینی مؤثرتر.

   · ایجاد پارلمان امت اسلامی: تشکیل مجلس مشورتی متشکل از نمایندگان کشورها، علما و نخبگان جهان اسلام برای مشورت در بحرانها.

   · ایجاد اتحادیه های منطقه ای کارآمد: تقویت اتحادیه هایی مانند شورای همکاری خلیج فارس (با عضویت ایران) یا اتحادیه کشورهای اسلامی در برابر تهدیدات مشترک.

3. ساز و کار اقتصادی:

   · ایجاد منطقه ترید آزاد اسلامی: حذف تدریجی تعرفه های گمرکی بین کشورهای اسلامی.

   · ایجاد بانک توسعه اسلامی قدرتمند: برای سرمایه گذاری در پروژه های زیربنایی و ایجاد اشتغال در کشورهای فقیر اسلامی.

   · ایجاد پول مشترک اسلامی: به عنوان یک آرمان بلندمدت برای وابستگی متقابل اقتصادی.

4. ساز و کار امنیتی:

   · ایجاد پیمان امنیتی جمعی: برای دفاع از کشورهای عضو در برابر تجاوز خارجی (مانند ناتوی اسلامی).

   · همکاریهای اطلاعاتی: ایجاد سامانه مشترک مبارزه با تروریسم و جریانهای تکفیری.

5. ساز و کار علمی و فناوری:

   · ایجاد کنسرسیومهای علمی: همکاری دانشگاههای برتر جهان اسلام در پروژههای کلان علمی و فناوری واطلاعاتی.

   · تأسیس صندوق حمایت از نخبگان اسلامی: برای جلوگیری از فرار مغزها و استفاده از استعدادها در پیشرفت جهان اسلام.

نکته پایانی: تحقق وحدت اسلامی یک شبه ممکن نیست و نیاز به صبر، حوصله، عقلانیت و اراده جدی همه جریانها و کشورهای اسلامی دارد. باید از طرحهای آرمانگرایانه و شعارزده پرهیز و به برنامه های عملی و گام بهگام روی آورد.

وآخر دعوانا آن الحمدلله رب العالمین.