«باسمه تعالی»
موضوع بحث :بررسی رابطه‌ی ساحت حرفه ای،اقتصادی بابرنامه درسی ورابطه ی آن دو مولفه با برنامه درسی درسند تحول آموژش وپرورش بطور عمودی وافقی را باذکر مثال توضیح می دهیم.
تدوین و تبیین:محمد بنائیان سفید دانش آموخته دکترای تخصصی برنامه ریزی درسی.
طرح این موضوع به یکی از ساحت‌های کاربردی و مهم سند تحول بنیادین می‌پردازد. در ادامه، ارتباطات مورد نظر را به طور کامل و با ذکر مثال توضیح می‌دهیم.
مقدمه: درک مفاهیم کلیدی
· ساحت حرفه‌ای، اقتصادی (زیست‌مؤثر و مسئولیت‌پذیر در عرصه کار و تولید): هدف این ساحت، تربیت افرادی است که:
· حرفه‌ای: دارای روحیه کار و تلاش، مهارت‌های شغلی، خلاقیت و نوآوری در حرفه هستند.
· اقتصادی: دارای سواد اقتصادی، مسئولیت‌پذیری در قالب منابع ملی، روحیه کارآفرینی، تولید و مصرف صحیح هستند.
· برنامه درسی: همانطور که پیش‌تر اشاره شد، برنامه درسی تنها محتوا نیست، بلکه یک سیستم شامل چهار زیرنظام هدف، محتوا، روش تدریس-یادگیری و ارزشیابی است.
۱. رابطه ساحت حرفه‌ای، اقتصادی با زیرنظام‌های برنامه درسی
این ساحت باید در تمام اجزای برنامه درسی برای هر درس مورد توجه قرار گیرد.
زیرنظام برنامه درسی ارتباط با ساحت حرفه‌ای، اقتصادی مثال
۱. هدف :اهداف درسی به گونه‌ای تعریف می‌شوند که بر پرورش روحیه کار، مسئولیت‌پذیری، مهارت‌آموزی، درک مفاهیم اقتصادی و فرهنگ کارآفرینی تأکید کنند. در درس ریاضی، هدف تنها “حل معادله” نیست، بلکه “توانایی محاسبه سود و زیان یک کسب‌وکار ساده” است. در درس علوم، هدف “آشنایی با مفاهیم پایه فناوری و نقش آن در ایجاد اشتغال” است.
۲. محتوا: محتوای درسی شامل معرفی مشاغل مختلف، مفاهیم اقتصادی (پس‌انداز، سرمایه‌گذاری، مصرف)، اخلاق حرفه‌ای، داستان‌های کارآفرینان موفق و ایجاد فرصت، ارائه دانش کاربردی مرتبط با بازار کار می‌شود. گنجاندن فصل “مدیریت مالی خانواده” در کتاب تعلیمات اجتماعی، تحلیل یک “طرح کسب‌وکار” در درس کار و فناوری، معرفی مشاغل نوپا (استارت‌آپ‌ها) در درس علوم.
۳. روش تدریس-یادگیری: استفاده از روش‌هایی که دانش‌آموز را در موقعیت‌های شبیه‌سازی شده حرفه‌ای و اقتصادی قرار می‌دهد. این روش‌ها بر فعالیت گروهی، حل مسئله واقعی و پروژه محوری تأکید دارند. روش پروژه: طراحی و ساخت یک محصول و برنامه‌ریزی برای فروش آن. شبیه‌سازی: مدیریت یک “شرکت دانش‌آموزی” در کلاس. بازدید میدانی: از یک کارخانه یا یک واحد تولیدی محلی. مهمان: دعوت از یک کارآفرین برای صحبت با دانش‌آموزان.
۴. ارزشیابی: ارزشیابی تنها به تست نظری محدود نمی‌شود و توانایی عملی دانش‌آموز در به کارگیری دانش برای حل مسائل اقتصادی و حرفه‌ای سنجیده می‌شود. ارزشیابی بر اساس “اجرای یک پروژه عملی” (مانند پرورش یک گیاه و فروش آن)، “تدوین یک طرح کسب‌وکار ساده”، “گزارش بازدید از یک محیط کار” یا “شرکت در یک بازارچه دانش‌آموزی”.
۲. ارتباط عمودی و ارتباط افقی ساحت حرفه‌ای، اقتصادی در برنامه درسی
الف) ارتباط عمودی (توالی و تداوم از پایه ابتدایی تا متوسطه):
این ارتباط به معنای پیشروی تدریجی و عمیق‌تر شدن مفاهیم حرفه‌ای و اقتصادی در طول دوران تحصیل است.
· مثال: پرورش مفهوم “کارآفرینی,متفاوت آن با کارفرمایی و مسئولیت مالی”
· دوره ابتدایی (آشنایی و درونی‌سازی ارزش):
· پایه اول تا سوم: دانش‌آموز با ارزش کار و تلاش از طریق داستان‌ها و شعرها آشنا می‌شود. مفاهیم ساده‌ای مانند “پس‌انداز” در قالب قلک معرفی می‌گردد. در بازارچه مدرسه، با فروش محصولات دست‌ساز ساده، اولین تجربه مبادله اقتصادی را کسب می‌کند.
· دوره متوسطه اول (مهارت‌آموزی و کشف استعداد):
· پایه هفتم تا نهم: در درس “کار و فناوری”، با انواع مشاغل، ابزارها و مهارت‌های پایه فنی (مانند کار با چوب، برق، رایانه) آشنا می‌شود. مفاهیم اقتصادی پیچیده‌تر مانند “طرح کسب‌وکار”، “بازار و مشتری” به صورت مقدماتی آموزش داده می‌شود. دانش‌آموز در کارگاه‌های عملی، محصولاتی می‌سازد.
· دوره متوسطه دوم (تخصصی‌شدن و ورود به عرصه عمل):
· پایه دهم تا دوازدهم: دانش‌آموز در شاخه نظری، تحلیل‌های اقتصادی پیچیده‌تر را در درس اقتصاد می‌آموزد. در شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش، به صورت تخصصی یک حرفه را به همراه اخلاق،واخلاق حرفه‌ای و مدیریت مالی یک واحد تولیدی کوچک فرامی‌گیرد. شرکت در “جشنواره‌های کارآفرینی دانش‌آموزی” و اجرای “طرح‌های کسب‌وکار واقعی” در این مرحله مورد انتظار است.
ب) ارتباط افقی (هماهنگی بین دروس مختلف در یک پایه تحصیلی):
این ارتباط به همکاری همه دروس برای تقویت مفاهیم حرفه‌ای و اقتصادی در یک پایه مشخص اشاره دارد.
· مثال: پروژه بین‌رشته‌ای “راه‌اندازی یک شرکت گردشگری محلی” در پایه دهم
· جغرافیا: دانش‌آموزان به تحلیل پتانسیل‌های گردشگری و طبیعی منطقه خود می‌پردازند (شناخت منابع و فرصت‌های اقتصادی،وشغلی).
· ادبیات: متون تبلیغاتی جذاب، شعارهای تبلیغاتی و راهنمای گردشگری برای جاذبه‌ها می‌نویسند (مهارت‌های ارتباطی و بازاریابی).
· زبان انگلیسی: عبارات و مکالمات ضروری برای ارتباط با گردشگران خارجی را تمرین می‌کنند (مهارت حرفه‌ای بین‌المللی).
· حسابان/آمار و احتمال: بودجه‌بندی، پیش‌بینی هزینه و درآمد، و تحلیل داده‌های بازار گردشگری را انجام می‌دهند (سواد مالی و اقتصادی).
· کار و فناوری/هنر: نقشه‌های مسیر، بروشور و یک وب‌سایت ساده برای شرکت طراحی می‌کنند (مهارت‌های فنی و خلاقیت).
· دین و سبک زندگی: درباره “مسئولیت اجتماعی در قبال محیط زیست و میراث فرهنگی” هنگام توسعه گردشگری بحث می‌کنند (اخلاق حرفه‌ای).
در این پروژه افقی، تمام دروس به صورت هماهنگ، دانش‌آموزان را برای درک یک موقعیت واقعی اقتصادی و حرفه‌ای آماده می‌کنند.
جمع‌بندی نهایی
در سند تحول بنیادین، ساحت حرفه‌ای، اقتصادی به دنبال تربیت “مؤمن، خلاق، productive و مسئول” است. این ساحت از طریق:
· تلفیق در زیرنظام‌های چهارگانه برنامه درسی (هدف، محتوا، روش، ارزشیابی) عینیت می‌یابد.
· ارتباط عمودی: با یک برنامه مدون و تدریجی از “آشنایی با ارزش کار” در ابتدایی تا “مهارت‌آموزی تخصصی” در متوسطه دوم محقق می‌شود.
· ارتباط افقی: با همکاری و هم‌جهتی همه دروس در قالب “پروژه‌های بین‌رشته‌ای” در هر پایه تحصیلی تقویت می‌گردد.
هدف نهایی، فارغ‌التحصیلی است که نه تنها برای خود اشتغال ایجاد می‌کند(کار آفرینی)، بلکه با روحیه کارجمعی، مسئولیت‌پذیری و خلاقیت، به یک عنصر مؤثر و فعال در چرخه اقتصادی کشور تبدیل می‌شودکه تمرینی برای استقلال اقتصادی و مقاومت اقتصادی است(درون زا وبرون گرا ورقابت پذیر).
وآخر دعوانا آن الحمدلله رب العالمین
تدوین وتبیین:دکتر محمد بنائیان سفید
