«باسمه تعالی»
موضوع بحث:«رابطه‌ی ساحت سیاسی-اجتماعی را با برنامه درسی و رابطه‌ی آن دو مولفه را بامدیریت و رهبری آموزشی و منابع انسانی در سند تحول بنیادین آموزش وپرورش باذکر مثال توضیح می‌دهیم.
تدوین وتبیین:دکتر محمد بنائیان سفید مدرس دانشگاه فرهنگیان شهدای مکه تهران.
بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، رابطه بین ساحت تربیت سیاسی-اجتماعی، برنامه درسی، مدیریت آموزشی و منابع انسانی، یک رابطه زنجیروار و هدفمند است. برای درک بهتر این ارتباط، ابتدا این مفاهیم کلیدی را به طور خلاصه مرور کنیم:
· ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی: هدف از این ساحت، تربیت افرادی است که بتوانند تعامل شایسته ای با جامعه و نهادهای سیاسی واجتماعی داشته باشند، مسئولیت پذیر باشند، قوانین را رعایت کنند و در امور اجتماعی و سیاسی با بینش انتقادی مشارکت کنند .
· برنامه درسی: این برنامه، نقشه راه یادگیری است و شامل تمام تجربیاتی میشود که برای رسیدن به اهداف ساحت های تربیتی طراحی میشود.
· مدیریت و رهبری آموزشی و منابع انسانی: این بخش، نیروی محرکه اجرای برنامه درسی است و شامل مدیران، معلمان و کارکنانی میشود که باید شرایط را برای تحقق اهداف تربیتی فراهم کنند.
در ادامه، این روابط و مثالهای آنها را به‌طور دقیق‌تر بررسی می کنیم.
رابطه ساحت سیاسی-اجتماعی با برنامه درسی.
برنامه درسی، اصلی‌ترین ابزار برای عملی کردن اهداف ساحت سیاسی-اجتماعی در مدرسه است. این رابطه به این صورت است که ساحت سیاسی-اجتماعی، اهداف و جهت‌گیری را مشخص میکند و برنامه درسی، محتوای آموزشی، روش تدریس و فعالیتهای مکمل را برای رسیدن به این اهداف طراحی می کند.
جدول زیر نمونه‌هایی عینی از این رابطه را نشان می‌دهد:
هدف در ساحت سیاسی-اجتماعی تجلی در برنامه درسی (مثال عملی)
مشارکت اجتماعی و سیاسی تشکیل شوراهای دانش‌آموزی و کانونهای تفکر تا دانش‌آموزان در عمل، نحوه تصمیم‌گیری جمعی و تحلیل مسائل را بیاموزند .
مسئولیت پذیری،پاسخگویی و رعایت قانون گنجاندن دروسی درباره آموزش حقوق مدنی و مسئولیتهای شهروندی در کتابهای تعلیمات اجتماعی یا پرورشی .
تقویت قدرت تحلیل و تفکر انتقادی اجرای برنامه‌های کتابخوانی با محوریت دانش آموزان، که در آن کتابها خلاصه شده و در جمع به نقد و بررسی گذاشته می شوند .
تعامل سازنده و کار گروهی سازماندهی اردوهای دانش‌آموزی با اهداف مشخص، مانند مشارکت در برنامه‌های گروهی، ورزشهای دسته جمعی و مسابقات گروهی برای تقویت روحیه همکاری .
. رابطه برنامه درسی با مدیریت و منابع انسانی:
یک برنامه درسی عالی، به تنهایی قابل اجرا نیست. این مدیریت و منابع انسانی (شامل مدیران ، معلمان ومدرسان) هستند که برنامه را از روی کاغذ به حیات مدرسه وارد می‌کنند. موفقیت برنامه درسی منوط به این است که معلمان به درستی تربیت شده و توانمند شوند و مدیران، محیط و انگیزه لازم را فراهم آورند.
نمونه‌های این رابطه حیاتی عبارتند از:
· تربیت و توانمندسازی معلمان: برای اجرای یک برنامه درسی که بر تحلیل سیاسی و اجتماعی تأکید دارد، معلم باید خودش دارای بینش سیاسی-اجتماعی باشد و روش تدریس گفتگو محور و انتقادی را بلد باشد. بنابراین، نظام تربیت معلم باید دوره‌های آموزشی برای تقویت این شایستگی‌ها در مربیان خود برگزار کند .
· مدیریت و ایجاد انگیزه: مدیریت آموزشی باید با تدبیر خود، انگیزه و آگاهی فرهنگیان را برای مشارکت مؤثر در اجرای اهداف سند تحول افزایش دهد . برای مثال، یک مدیر می‌تواند با فراهم کردن فضای امن برای بحثهای آزاد دانش آموزان، از معلمانی که از روشهای مشارکتی استفاده می کنند، حمایت کند.
· تأمین منابع انسانی متخصص: گاهی اجرای بخشهایی از برنامه درسی (مانند مدیریت کانونهای کتاب یا شوراهای دانش آموزی) به معلمی نیاز دارد که علاوه بر تخصص درسی، مهارتهای facilitation(تسهیل گری),و مدیریت گروه را نیز بداند. مدیریت منابع انسانی باید نسبت به شناسایی و تقویت این مهارتها در پرسنل اقدام کند.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری:
همانطور که مشاهده کردید، این سه مولفه یک زنجیره به‌هم‌پیوسته را تشکیل میدهند:
ساحت سیاسی-اجتماعی (هدف) ← برنامه درسی (ابزار) ← مدیریت و منابع انسانی (مجری).
اگر هر یک از این حلقه‌های ضعیف باشد، کل نظام تربیتی با اختلال مواجه خواهد شد. برای نمونه، اگر برنامه درسی برای تربیت شهروند مسئول طراحی شده باشد، اما معلمان آموزش لازم را نبینند یا مدیران فضای لازم برای مشارکت دانش آموزان را فراهم نکنند، این هدف هرگز محقق نخواهد شد.
امیدوارم این توضیحات و مثالها بتواند رابطه این مفاهیم سه‌گانه را به طور ملموس برای شما روشن کند.
وآخر دعوانا آن الحمدلله رب العالمین
تدوین وتبیین:دکتر محمد بنائیان سفید مدرس دانشگاه فرهنگیان شهدای مکه تهران.
