«باسمه تعالی»
موضوع:«رابطه‌ی ارزشهای بنیادین نقشه جامع علمی کشور رابا مولفه های زیر خلاصه و به تفکیک بیان می کنیم».
تحقیق وتبیین: دکتر محمد بنائیان سفید
۱ـحاکمیت جهان بینی توحیدی۲ـ علم هدایتگروآخرت گرا۳ـ عدالت محوری،خلاقیت ونوآوری ۴- کرامت انسان مبتنی بر فطرت.۵ـ آزاداندیشی ۶- توجه به اصل عقلانیت ۷ـ علم وفناوری کما آفرین ۸- ایجاد تحول بنیادین علمی،۹- تعامل فعال ۱۰ـ اخلاق محوری؛ در این رابطه هر یک از مؤلفه‌های ده‌گانه با ارزشهای بنیادین نقشه جامع علمی کشور به طور خلاصه و تفکیک مولفه ها آورده شده است:
۱. حاکمیت جهان‌بینی توحیدی:
· رابطه: این مؤلفه، اساس و جهت‌دهنده اصلی تمام ارزشهای نقشه علمی است. جهان‌بینی توحیدی به عنوان چارچوب کلان، هدف علم را قرب به خدا و خدمت به خلقت می‌داند و بر تمام مراحل تولید، توزیع و مصرف علم حاکم است. علم در این نگاه، ابزاری برای شناخت آیات الهی در عالم است.
۲. علم هدایت‌گر و آخرت‌گرا:
· رابطه: این مؤلفه، غایت و هدف علم را تعریف می‌کند. علم نباید صرفاً برای قدرت و ثروت باشد، بلکه باید مسیر سعادت دنیوی و اخروی انسان را روشن کند. این ارزش، علم را از “بی‌طرفی” صرف خارج کرده و آن را در خدمت هدایت بشر و حرکت به سوی خدا قرار می‌دهد.
۳. عدالت‌محوری، خلاقیت و نوآوری:
· رابطه: این مؤلفه، روش و بستر توسعه علمی را ترسیم می‌کند.
· عدالت‌محوری: تضمین می‌کند که دستاوردهای علمی به جای انحصار، در خدمت حل مشکلات عموم مردم و کاهش نابرابری‌ها قرار گیرد.
· خلاقیت و نوآوری: در چارچوب ارزشهای توحیدی، به عنوان موتور محرک پیشرفت علمی تشویق می‌شوند تا کشور را به مرزهای دانش نزدیک کنند.
۴. کرامت انسان مبتنی بر فطرت:
· رابطه: این مؤلفه، مخاطب و موضوع علم است. نظام علمی باید به گونه‌ای طراحی شود که کرامت ذاتی انسان، شئون الهی او و فطرت خداجویش را تقویت کند، نه اینکه آن را نادیده بگیرد یا خدشه‌دار سازد (مانند برخی کاربردهای غیراخلاقی فناوری).
۵. آزاداندیشی:
· رابطه: این مؤلفه، شرط لازم و ابزار تولید علم است. آزاداندیشی به معنای جسارت در طرح پرسش‌های جدید، نقد نظریه‌های موجود و ایجاد گفتمان‌های علمی در چارچوب ارزشهای اسلامی است. این ارزش، تضمین می‌کند که علم از جمود و تقلید کورکورانه دور بماند.
۶. توجه به اصل عقلانیت:
· رابطه: این مؤلفه، معیار و روش علم‌ورزی است. تأکید دارد که تولید و ارزیابی علم باید مبتنی بر استدلال، برهان، منطق و شواهد تجربی باشد. این اصل، مسیر را از شبه‌علم و خرافه جدا کرده و علم متقن و قابل اعتماد را پایه‌ریزی می‌کند.
۷. علم و فناوری کمال‌آفرین:
· رابطه: این مؤلفه، کارکرد و نتیجه مطلوب علم را بیان می‌کند. علم و فناوری باید منجر به کمال فردی و اجتماعی شود؛ کمالی که در ابعاد مادی، معنوی، اخلاقی و فرهنگی تعریف شده و در نهایت به تعالی جامعه انسانی بیانجامد.
۸. ایجاد تحول بنیادین علمی
· رابطه: این مؤلفه، اراده و استراتژی کلان برای تغییر است. نقشه علمی تنها به اصلاحات سطحی قانع نیست، بلکه خواستار یک دگرگونی اساسی در ساختارها، نهادها، برنامه‌ها و روش‌های نظام علمی کشور است تا آن را با ارزشهای بنیادین همسو کند.
۹. تعامل فعال
· رابطه: این مؤلفه، راهبرد و رویکرد در عرصه بین‌الملل است. به معنای ارتباط دوسویه، هوشمند و اثرگذار با جهان علم است؛ نه انزوا و نه تقلید محض. تعامل فعال، به دنبال استفاده از دستاوردهای بشری در چارچوب ارزشی خود و همچنین ارائه دستاوردهای خود به جهان است.
۱۰. اخلاق‌محوری
· رابطه: این مؤلفه، روح حاکم و ضابطه در تمام فرآیندهای علمی است. اخلاق، چارچوبی است که فعالیت‌های علمی (از پژوهش تا انتشار و کاربرد) را در مسیر درست هدایت کرده و از انحرافات (مانند سرقت علمی، تحقیقات غیرانسانی و…) جلوگیری می‌کند. اخلاق، تجلی عملی جهان‌بینی توحیدی در عرصه علم است
جمع‌بندی نهایی:
همان‌طور که ملاحظه می‌فرمایید،این مؤلفه‌ها یک سیستم یکپارچه و به هم‌پیوسته را تشکیل می‌دهند. “جهان‌بینی توحیدی” به عنوان پایه، “علم هدایت‌گر” را به عنوان هدف تعیین می‌کند و مؤلفه‌هایی مانند “عدالت”، “اخلاق”، “کرامت انسانی” و “عقلانیت” به عنوان اصول راهبردی، مسیر حرکت را مشخص می‌سازند. در نهایت، “تحول بنیادین” و “تعامل فعال” نیز به عنوان راهبردهای اجرایی، تحقق این آرمان‌ها را در عرصه عمل دنبال می‌کنند
