«باسمه تعالی»
در اهداف کلان؛هدفهای عملیاتی و راهکارهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را در ارتباط با تقویت بنیان خانواده و کمک به افزایش تواناییهادرایفای نقش تربیتی متناسب بااقتضائات جامعه اسلامی را توضیح می دهیم.
تحقیق وتبیین:دکتر محمد بنائیان سفید:
ارتباط سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با تقویت نهاد خانواده:
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، با نگاهی کلان و مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تقویت و تحکیم بنیان خانواده را به عنوان یکی از ارکان اصلی تحول در نظام تربیتی کشور مورد تأکید قرار داده است. هدف غایی، رسیدن به “تربیت متوازن و مبتنی بر مراتب حیات طیبه” است که خانواده سنگ بنای آن محسوب می شود.
در ادامه، اهداف عملیاتی و راهکارهای این سند که مستقیماً به تقویت بنیان خانواده و افزایش توانایی آن برای ایفای نقش تربیتی کمک می‌کنند، توضیح داده می‌شود:
الف) اهداف کلان مرتبط با خانواده
۱. ارتقای نقش خانواده به عنوان کانون اصلی تعلیم و تربیت: سند تحول، خانواده را “حلقه وصل نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی” می‌داند و بر این باور است که مدرسه باید مكمّل و مروج تربیت خانواده باشد، نه جایگزین آن.
۲.ایجاد هماهنگی و همسویی بین نهاد خانواده، مدرسه و جامعه: هدف این است که این سه نهاد اصلی تربیت، در یک راستا و با اهداف مشترک حرکت کنند تا از تعارضات تربیتی جلوگیری شود.
۳.توانمندسازی خانواده ها برای ایفای نقش تربیتی: خانواده باید از دانش، مهارت و بینش لازم برای تربیت فرزندانی معتقد، متخلق و مسئول برخوردار شود.
ب) راهکارهای عملیاتی برای دستیابی به اهداف :برای تحقق اهداف فوق، راهکارهای متعددی در سند و نقشه راه اجرایی آن پیش‌بینی شده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
۱. راهکارهای مبتنی بر ارتباط و تعامل (مدرسه-خانواده)؛تشکیل و فعال‌سازی انجمن اولیاء و مربیان: نه به صورت تشریفاتی، بلکه به عنوان نهادی تاثیرگذار برای تبادل نظر، همفکری و مشارکت در تصمیم‌گیری‌های تربیتی مدرسه؛اجرای برنامه های “مدرسه محوری” و “جامعه محوری”: در این الگو، مدرسه به کانونی برای مشارکت و تعامل با خانواده و سایر نهادهای محلّه تبدیل می‌شود.
· برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های مشترک: برای اولیاء و مربیان در زمینه‌های مختلف تربیتی، روانشناسی، آسیب‌های اجتماعی و سبک زندگی اسلامی-ایرانی.
۲. راهکارهای مبتنی بر توانمندسازی خانواده:تدوین و اجرای برنامه های آموزشی مستمر برای والدین: این برنامه‌ها شامل مهارت های فرزندپروری، آشنایی با مراحل رشد و ویژگی های روانی-عاطفی کودکان و نوجوانان، روش های انتقال ارزش های دینی و فرهنگی و نحوه مقابله با آسیب های فضای مجازی است.
· تأمین و تدوین محتوای آموزشی و کمک آموزشی: تولید بسته‌های تربیتی و رسانه‌ای متناسب (کتاب، نشریه، نرم‌افزار و…) برای آگاهی‌بخشی و راهنمایی والدین.
۳. راهکارهای مبتنی بر محتوای درسی و برنامه آموزشی:
· تقویت و تثبیت جایگاه خانواده در متون و کتب درسی: گنجاندن مفاهیمی مانند احترام به والدین، حقوق متقابل والدین و فرزندان، مهارت های زندگی خانوادگی و تبیین فلسفه نهاد خانواده در اسلام در کتاب های درسی مختلف.
· طراحی و اجرای برنامه های درسی مبتنی بر “فعالیت های فوق برنامه” و “آموزش های غیررسمی”: که مشارکت خانواده را در فرآیند یادگیری-یاددهی جلب کند (مانند پروژه های تحقیقاتی خانوادگی، اردوهای مشترک و…).
۴. راهکارهای فرهنگی و حمایتی:
تبیین و ترویج سبک زندگی اسلامی-ایرانی: آموزش و پرورش موظف است با همکاری نهادهای فرهنگی، الگوهای صحیح زندگی خانوادگی مبتنی بر فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی را در جامعه ترویج دهد؛ارائه خدمات مشاوره‌ای به خانواده ها: تقویت نظام راهنمایی و مشاوره در مدارس به گونه‌ای که بتواند به صورت تخصصی به سؤالات و مشکلات تربیتی خانواده ها پاسخ دهد؛همکاری با نهادهای حاکمیتی: همکاری با دستگاه‌هایی مانند صداوسیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهادهای فرهنگی برای تولید محتوای همسو با اهداف تربیتی خانواده.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری:
در یک نگاه کلی، سند تحول بنیادین با درک این ضرورت که “مدرسه بدون خانواده ناتوان و خانواده بدون مدرسه ناکارآمد است”، سعی کرده است با محور قرار دادن خانواده، راهکارهایی را طراحی کند که منجر به موارد زیر شود:
· افزایش آگاهی و مهارت تربیتی والدین.
· ایجاد هماهنگی و وحدت رویه بین خانه و مدرسه؛تقویت هویت دینی و ملی در کانون خانواده.جلوگیری از تعارضات ارزشی و تربیتی بین دو نهاد اصلی تربیت.
· نهایتاً، تربیت نسلی باورمند، متعهد، خلاق و توانمند که بتواند در ساختن جامعه اسلامی پیشرفت کن
بنابراین، تقویت بنیان خانواده در سند تحول، یک شعار نیست، بلکه یک راهبرد کلیدی است که در قالب اهداف و راهکارهای عملیاتی متجلی شده و موفقیت کل سند در گرو تحقق این بخش مهم است.
