«باسمه تعالی»
خلاصه و دسته‌بندی‌شده ابعاد مختلف اصلاح الگوی مصرف مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری(مدظله العالی)و سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری:
تهیه و تدوین:دکتر محمد بنائیان سفید مسئول کمیته سبک زندگی در حکمرانی اسلامی سازمان بسیج اساتید دانشگاه های کشور.
۱. خلاصه‌ای از اصلاح الگوی مصرف:
اصلاح الگوی مصرف به معنای استفاده بهینه، صحیح، عادلانه و پایدار از منابع (انرژی، آب، غذا، دارو، کالا و زمان) است.
هدف اصلی آن کاهش اسراف،تبذیر و هدررفت، افزایش بهره‌وری، حمایت از محیط زیست وطببعت و ارتقای کیفیت سطح زندگی است.
این مفهوم هم در حوزه فردی (مصرف خانوار) و هم در سطح ملی (تهیه مواد،تولید و توزیع منابع) اهمیت دارد.
۲. نکات مثبت و نکات ضعف و راهکارهای عملیاتی واجرایی اصلاح الگوی مصرف:
نکات مثبت:
کاهش هزینه‌های خانوار و دولت.
حفظ منابع طبیعی و محیط زیست.
ارتقای سلامت جسمی و روانی از طریق مصرف متعادل.
ایجاد فرهنگ صرفه‌جویی و مسئولیت پذیری اجتماعی.
نقاط ضعف (چالش‌ها):
عادت‌های نادرست مصرف در جامعه (اسراف، چشم و هم‌چشمی، تجمل‌گرایی وعدم تناسب مصرف بانیاز واقعی)
نبود فرهنگ مصرف ،آگاهی و آموزش کافی.
تبلیغات تجاری تشویق‌کننده به مصرف‌گرایی توسعه فرهنگ مصرف گرایی پررقابت های اقتصادی.
ضعف در قوانین بازدارنده و نظارت.
راهکارهای عملیاتی و اجرایی:
آموزش و فرهنگ‌سازی در مدارس، رسانه‌ها خانواده‌ها،وهزینه های دولتی.
اصلاح نظام یارانه‌ای و قیمت‌گذاری کالاها.
حمایت از تولید داخلی باکیفیت و کم‌مصرف و کاهش هزینه تولید.
استفاده از فناوری‌های نو برای کاهش مصرف انرژی و آب،وضایعات.
تدوین قوانین بازدارنده برای جلوگیری از اسراف (مثلاً در مصرف انرژی، پلاستیک، آب)،بویژه برای اسراف کنندگان نه از طریق بالا بردن قیمت‌ها که خود ایجاد تورم گورانی می کند.
۳. شاخص‌ها و سنجه‌های تحقق اهداف اصلاح الگوی مصرف:
کاهش سرانه مصرف انرژی و آب (در مقایسه با میانگین جهانی).
میزان کاهش ضایعات غذایی وصنایع در سطح خانوار و تولید و خدمات وصنعت.
افزایش بهره‌وری انرژی در صنایع و کشاورزی و استفاده بهینه آن.
افزایش سهم تولید داخلی کم‌مصرف و سازگار با محیط زیست.
افزایش آگاهی عمومی (از طریق پیمایش‌های ملی در حوزه فرهنگ مصرف).
کاهش هزینه‌های خانوار بدون افت کیفیت زندگی.
۴. موانع و مشکلات اصلاح الگوی مصرف:
مقاومت فرهنگی و اجتماعی در برابر تغییر عادت‌های مصرف گرایی.
فقدان برنامه‌ریزی جامع و هماهنگ بین دستگاه‌های اجرایی.
ضعف در نظارت و ضمانت اجرایی قوانین.
تعارض منافع (مثل سودبری برخی شرکت‌ها از مصرف‌گرایی) توجه به منافع اجتماعی.
فقدان مشوق‌های اقتصادی کافی برای مصرف بهینه.
مشکلات اقتصادی و تورم که باعث رفتارهای غیرمنطقی در خرید می‌شود.
تعادل بین تولید و مصرف وجلوگیزی ازعدم تناسب تولی با نیاز جامعه،جلوگیری از احتکار کالاهای اساسی مورد نیاز جامعه.تقویت اقتصاد مقاومتی (درون زا ب وبرون گرابودن اقتصاد.ایجاد رقابت در تولید داخلی.
