بررسی مفاهیم مشترک سند تحول بنیادین آموزش وپرورش با نقشه مهندسی فرهنگی کشور را به تفکیک موضوع توضیح می دهیم

«باسمه تعالی» 

موضوع بحث :«بررسی مفاهیم مشترک سند تحول بنیادین آموزش وپرورش با نقشه مهندسی فرهنگی کشور را به تفکیک موضوع توضیح می دهیم».

تهیه وتبیین:دکتر محمد بنائیان سفید مدرس دانشگاه فرهنگیان شهدای مکه تهران.

موضوع تطبیق «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» با «نقشه مهندسی فرهنگی کشور» یک تحلیل راهبردی مهم است که نشان می‌دهد این دو سند کلان، چگونه در راستای یکدیگر و برای دستیابی به اهداف مشترک نظام جمهوری اسلامی ایران طراحی شده‌اند.البته چون آموزش وپرورش اساس و بنیان توسعه و پیشرفت کشور و پایه‌های عدالت،عقلانیت ومعنویت را در ذهن ،روح و،عاطفه ومبانی،اصول و ارزشهای اسلامی وانسانی واندیشه و انگیزه آینده سازان کشوررا ترسیم می نمایند که منظومه فکری آنان را در هویت پایدار تثبیت خواهند کرد.که توصیه می‌شود فرآیند عملیاتی واجرایی همانگونه که در نقشه جامع علمی کشور و نقشه مهندسی فرهنگی مطرح شده است باید با حمایت حاکمیت بویژه مصوب قانونی مجلس شورای اسلامی ،سازوکار عملیاتی و اجرایی این اسناد بالادستی بویژه سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری (دام ظله العالی) مواد۱۳گانه فراهم گردد.ومعلمان و دانش آموزان را هم در بنگاه‌های علمی،اقتصادی و فرهنگی وآموزشیدر استارت آپ ها و ایده یابی مشارکت دهند.

در ادامه، مفاهیم مشترک این دو سند را به تفکیک موضوعات کلیدی توضیح می‌دهیم:

1. توسعه متوازن و همه‌جانبه‌ی انسان (ساحت‌های شش‌گانه)

· سند تحول بنیادین: هسته مرکزی سند تحول، مفهوم «ساحت‌های شش‌گانه تربیت» است که هدف آن پرورش انسان در ابعاد مختلف است:

  · تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی

  · تربیت اجتماعی و سیاسی

  · تربیت زیبایی شناختی و هنری

  · تربیت بدنی و زیستی

  · تربیت اقتصادی و حرفه‌ای

  · تربیت علمی و فناورانه

· نقشه مهندسی فرهنگی: این سند بر «تعالی و تکامل انسان» و «شکوفایی استعدادهای فطری» تأکید دارد. توسعه فرهنگی در این سند، تنها به بعد هنری محدود نمی‌شود، بلکه شامل توسعه در ابعاد عقیدتی، اخلاقی، اجتماعی، علمی و اقتصادی می‌شود تا انسانی «متعهد، متخصص، مسئولیت پذیر و خلاق» پرورش یابد.

· مفهوم مشترک: هر دو سند، نگاهی کل نگر و همه‌جانبه به انسان دارند و معتقدند نظام تربیتی و فرهنگی باید همزمان به تمام ابعاد وجودی او بپردازد و از «تک ساحتی‌نگری» پرهیز کند.

2. هویت اسلامی-ایرانی:

· سند تحول بنیادین: یکی از هدف‌های کلان سند، «تقویت هویت اسلامی-ایرانی» دانش‌آموزان است. این امر از طریق آموزش معارف دینی، تاریخ و تمدن ایران، زبان و ادبیات فارسی و پرورش روحیه انقلابی و جهادی محقق می‌شود.

· نقشه مهندسی فرهنگی: تأکید بر «صیانت از هویت اسلامی-ایرانی» و «مقابله با تهاجم فرهنگی» دارد. این سند بر تولید و ترویج آثار فرهنگی، هنری و علمی که ریشه در مبانی دینی و ملی دارند، تأکید می‌کند.

· مفهوم مشترک: هر دو سند، «هویت» را به عنوان محور وحدت‌بخش و جهت‌ دهنده به تمام فعالیت‌های تربیتی و فرهنگی می‌دانند و درصدد تقویت آن در برابر جریان‌های جهانی‌سازی و فرهنگ‌های مهاجم هستند.

3. اخلاق‌محوری و ارزش‌های اسلامی:

· سند تحول بنیادین: تربیت اخلاقی و پایبندی به ارزش‌هایی مانند صداقت، عدالت، ایثار، مسئولیت پذیری و احترام به قانون، از ارکان اصلی ساحت تربیت اخلاقی(فضیلت های اخلاقی واخلاق حرفه ای)و اجتماعی در این سند است.

· نقشه مهندسی فرهنگی: بر «تحکیم بنیان‌های اخلاقی جامعه» و «گسترش فرهنگ اسلامی» مبتنی بر ارزش‌هایی مانند حق‌مداری، عدالت‌ خواهی، روحیه جهادی و کارآمدی تأکید دارد.

· مفهوم مشترک: نظام‌ مند کردن اخلاق و ارزش‌های اسلامی در تمام سطوح جامعه، از مدرسه تا نهادهای فرهنگی، هدف مشترک هر دو سند است. مدرسه به عنوان کانون اصلی «تمرین زندگی اخلاقی وسبک زندگی اسلامی ـایرانی» و نهاد فرهنگ به عنوان بستر «تولید و ترویج اخلاق تولید علم» تعریف می‌شوند.

4. عدالت تربیتی و فرهنگی

· سند تحول بنیادین: تأکید بر «برابری فرصت‌های تربیتی وعدالت آموژشی» برای همه دانش‌آموزان در سراسر کشور، صرف‌نظر از جنسیت، قومیت، موقعیت جغرافیایی و اقتصادی دارد.

· نقشه مهندسی فرهنگی: بر «توسعه عدالت فرهنگی» و «بهره‌مندی یکسان آحاد مردم از کالاها و خدمات فرهنگی» تأکید می‌کند.

· مفهوم مشترک: هر دو سند، «عدالت» را نه تنها یک آرمان، بلکه یک راهبرد کلان برای پیشرفت و وحدت ملی می‌دانند. آنها درصدد هستند امکانات و فرصت‌های تربیتی و فرهنگی را به طور عادلانه در سراسر کشور توزیع کنند.

5. اقتصاد مقاومتی(اقتصاد درون زایی وبرون گرایی) و کارآفرینی و استفاده از فرصت ها.

· سند تحول بنیادین: در «ساحت تربیت اقتصادی و حرفه‌ای»، بر پرورش روحیه کارآفرینی، خلاقیت، مهارت‌ آموزی و تقویت فرهنگ کار و تلاش مطابق با مبانی اسلامی تأکید شده است.

· نقشه مهندسی فرهنگی: بر «توسعه فرهنگ کار، تولید و کارآفرینی» و «تقویت روحیه جهادی در اقتصاد» به عنوان مولفه‌های مهم فرهنگ عمومی جامعه پای می‌فشارد.

· مفهوم مشترک: هر دو سند، فرهنگ‌سازی برای تحقق «اقتصاد مقاومتی» را یک ضرورت ملی می‌دانند و معتقدند نظام آموزشی و فرهنگی باید نسلی خلاق، کوشا، ماهر و دارای روحیه خوداتکایی خودکفایی پرورش دهد.

6. علم‌آموزی مفید و تولید علم (پیشرفت علمی).علم دو محصول تولید می کند۱- تولید قدرت ۲- تولید ثروت.

· سند تحول بنیادین: بر «تربیت دانش‌آموزانی فهیم، پژوهنده و خلاق» تأکید دارد و دنبال ارتقای جایگاه ایران در تولید علم در سطح جهانی است. علم‌آموزی باید همراه با معنویت،عقلانی،عدالت و اخلاق باشد.

· نقشه مهندسی فرهنگی: بر «نهضت تولید علم» و «جایگاه نخست ایران در علم و فناوری در منطقه» تأکید کرده و بر رشد علمی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی و پاسخگو به نیازهای ملی پای می‌فشارد.

· مفهوم مشترک: هر دو سند، علم را به عنوان یک «ابزار پیشرفت و تعالی» می‌بینند، نه هدف غایی. آنها در پی تلفیق «علم و دین»، «دانش و اخلاق» و هدایت جریان علم‌آموزی برای حل مشکلات کشور و خدمت به جامعه هستند.

7. مشارکت پذیری و مسئولیت‌ پذیری،وپاسخگویی اجتماعی.

· سند تحول بنیادین: بر تقویت «مهارت‌های زندگی اجتماعی»، «مشارکت جویی» و «مسئولیت‌ پذیری» دانش‌آموزان در قبال خود، خانواده، جامعه و محیط زیست(طبیعت و محیط زیست) تأکید دارد.

· نقشه مهندسی فرهنگی: بر «تقویت سرمایه اجتماعی»، «احساس تعلق ملی» و «مسئولیت‌ پذیری شهروندان» در قبال سرنوشت کشور به عنوان یکی از شاخص‌های فرهنگ متعالی تأکید می‌کند.

· مفهوم مشترک: پرورش «شهروند فعال و مسئول» که در سرنوشت جامعه خود نقش‌آفرینی می‌کند، هدف مشترک هر دو سند است. مدرسه باید بستری برای تمرین مشارکت و مسئولیت‌ پذیری باشد.

جمع‌بندی نهایی:

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را می‌توان به عنوان «موتور محرکه و اجرایی نقشه مهندسی فرهنگی» در نظر گرفت. مدرسه، کانون اصلی نهادینه‌ سازی فرهنگ مطلوب است. اگر نقشه مهندسی فرهنگی، «طرح کلی و نقشه راه» برای ساختن یک «تمدن نوین اسلامی-ایرانی» است، سند تحول بنیادین، «برنامه عملیاتی» برای ساخت «سازندگان آن تمدن» (یعنی نسل آینده) محسوب می‌شود. این دو سند، دو روی یک سکه هستند که مکمل یکدیگرند و عدم تحقق یکی، به معنای ناتمام ماندن دیگری خواهد بود.البته روشها تدریس آن متعاقبا نوشته خواهد شد.

وآخر دعوانا آن الحمدلله رب العالمین 

تهیه و تبیین:دکتر محمد بنائیان سفید مدرس دانشگاه فرهنگیان شهدای مکه تهران.البته جهت آشنایی و مطالعه بر اساس فلسفه‌ی تعلیم و تربیت ،رهنامه یا دکترین تعلیم و تربیت و نیز پانزده مولفه های عملیاتی و اجرایی را در سایت m-banaeyan.ir و در گوگل مقالات مرتبط را جستجو نمائید.