«باسمه تعالی»
قال علی (ع):«العلم سلطان ،من وجده صال ومن لم یجده صیل علیه»
علم قدرت است هرکس به آن دست یابد اقتدار پیدا می کند و هرکس دستیابی به علم نداشته باشد بر او مسلط می شوند.علم دو محصول دارد.۱ـ قدرت۲ـ ثروت واین همان علم بهتر است یا ثروت که انشای دوران ابتدایی ما بوده است.؟!
«مقایسه آماری تفاوت فاحش ۱۵%از مدارس سمپاد،غیردولتی ونمونه مردمی با۸۵%از مدارس دولتی دررتبه های برتر کنکور ۱۴۰۴وآثار روحی وروانی آن در دانش آموزان و خانواده آنان و بازنگری در نظام آموزش و پرورش کشور.
نویسنده:محمد بنائیان سفیددانش آموخته دکترای تخصصی برنامه ریزی درسی.
جدول مقایسه عملکرد مدارس در کنکور (بر اساس داده‌های کنکور ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴)
نوع مدرسه، درصد پوشش دانش‌آموزی از کل کشور، سهم از رتبه‌های برتر کنکور (زیر ۳۰۰۰) ،سهم از رتبه‌های تک‌رقمی و برتر (۱ تا ۴۰) ،نسبت موفقیت (بر اساس سهم از رتبه‌ها بمدارس سمپاد ۲% ۴۱.۲۸% ۷۲.۵% ۲۰.۶۴
مدارس غیرانتفاعی ۱۲% ۱۸.۱۲% ۲۲.۵% ۱.۵۱
مدارس نمونه دولتی ۱% ۲۱.۲۵% ۲.۵% ۲۱.۲۵
خلاصه تحلیل داده‌ها:
مدارس سمپاد (استعدادهای درخشان): با پوشش تنها ۲ درصد از دانش‌آموزان، ۴۱.۲۸ درصد از رتبه‌های زیر ۳۰۰۰ و ۷۲.۵ درصد از رتبه‌های برتر (۱ تا ۴۰) کنکور را به خود اختصاص داده‌اند. این نشان‌دهنده نسبت موفقیت بسیار بالا (۲۰.۶۴) است .
· مدارس غیرانتفاعی: با پوشش ۱۲ درصد از دانش‌آموزان، ۱۸.۱۲ درصد از رتبه‌های زیر ۳۰۰۰ و ۲۲.۵ درصد از رتبه‌های برتر را کسب کرده‌اند. نسبت موفقیت آن‌ها ۱.۵۱ است .
· مدارس نمونه دولتی: با پوشش تنها ۱ درصد از دانش‌آموزان، ۲۱.۲۵ درصد از رتبه‌های زیر ۳۰۰۰ و ۲.۵ درصد از رتبه‌های برتر را به دست آورده‌اند. این مدارس نسبت موفقیت قابل توجهی (۲۱.۲۵) دارند .
· مدارس دولتی عادی: با پوشش ۸۵ درصد از دانش‌آموزان، تنها ۱۵.۲۹ درصد از رتبه‌های زیر ۳۰۰۰ و ۲.۵ درصد از رتبه‌های برتر را کسب کرده‌اند. نسبت موفقیت آن‌ها تنها ۰.۱۸ است .
نکات کلیدی و عوامل تأثیرگذار:
1. شکاف شدید آموزشی: داده‌ها نشان‌دهنده شکاف عمیق بین مدارس دولتی عادی و مدارس خاص (سمپاد، غیرانتفاعی و نمونه دولتی) است. این شکاف ناشی از تفاوت در دسترسی به امکانات آموزشی، کیفیت تدریس، و منابع مالی است که نشان ازتفاوت فاحش عدالت آموزشی، توزیع نابرابر منابع انسانی وامکانات،تجهیزات و فضای آموزشی و تربیتی آموزش و پرورش است.
2. تمرکز جغرافیایی امکانات: رتبه‌های برتر کنکور عمدتاً از کلان‌شهرها مانند تهران، مشهد، و اصفهان هستند که دسترسی بهتری به مدارس خاص و باکیفیت دارند. به عنوان مثال، در کنکور ۱۴۰۳، حدود ۳۷ درصد از رتبه‌های برتر متعلق به دانش‌آموزان تهرانی بود .
3. هزینه‌های مالی: تحصیل در مدارس خاص (به‌ویژه غیرانتفاعی و سمپاد) مستلزم پرداخت شهریه‌های بالا است. به عنوان مثال، شهریه سالانه برخی مدارس غیرانتفاعی به بیش از ۱۵۰ میلیون تومان می‌رسد. این امر باعث می‌شود دانش‌آموزان خانواده‌های کم‌درآمد عملاً از رقابت برای رتبه‌های برتر کنکور بازبمانند .
4. آموزش تست‌زنی و کنکور: مدارس خاص اغلب بر آموزش مهارت‌های تست‌زنی و آمادگی برای کنکور متمرکز هستند، در حالی که مدارس دولتی عادی اغلب فاقد چنین منابعی هستند. این موضوع به شدت بر موفقیت در کنکور تأثیر می‌گذارد و میزان تاثیر معدل هم بواسطه دخالت های مافیای کنکور به موقع اقدام نشد و فرهنگ سازی لازم انجام نپذیرفت.البته اگر دغدغه کنکور برای دانش آموزان نباشد امنیت روانی و تمرکز بر محتوای درسی به دوره های تحصیلی تقسیم شود،امنیت روانی دانش آموزان و خانواده آنان را تامین می کند..
5. نابرابری منطقه‌ای: در برخی موارد، دسترسی نابرابر به اساتید برتر (به‌ویژه در رشته ریاضی) و امکانات آموزشی در مناطق محروم نیز از عوامل تشدید کننده این شکاف هستند .
جمع‌بندی:
این داده‌ها به وضوح نشان می‌دهد که سیستم آموزشی ایران با چالش عدالت آموزشی مواجه است. تمرکز امکانات و منابع باکیفیت تشکیل می‌دهند، نتوانند به طور عادلانه در رقابت کنکور شرکت کنند. این امر نه تنها به حذف استعدادهای بالقوه از چرخه رقابت منجر می‌شود، بلکه به تعمیق شکاف طبقاتی در جامعه نیز دامن می‌زند.واحساس بی کفایتی،بی اعتمادی نسبت به نظام آموزشی وتنش های خانوادگی وهرز رفتن استعدادهای آینده سازان کشور خواهد بود.
